چه ارتباطی میان افزایش قیمت دلار و بالا رفتن قیمت بازار خودروهای داخلی است؟

پیش از این‌ها فقط زمان که قیمت ارز و مخصوصا قیمت دلار افزایش پیدا می‌کرد قیمت کالاهایی مثل خودرو هم متناسب با آن زیاد می‌شد. در این میان کاهش نرخ دلار هیچ تاثیری روی قیمت کالاها نداشت و قیمت‌ها همچنان بالا می‌ماندند. اما چند ماهی است که کاهش نرخ دلار، قیمت‌ها را تا مقدار زیادی تحت تاثیر قرار داده و آن‌ها را نزولی می‌کند. تا حدی که این کاهش قیمت در بعضی از خودروها به چند ده میلیون نیز رسید. در این مقاله از همراه مکانیک می‌خواهیم وابستگی بین نرخ دلار و قیمت بازار خودروهای داخلی را بررسی کنیم.

برای تعیین قیمت بازار خودروهای داخلی از چه روشی استفاده می‌شود؟

در علم اقتصاد، روش تعیین قیمت یک محصول که با توجه به هزینه های مستقیم و غیرمستقیم و هزینه‌های ثابت مربوط یا نا مربوط به تولید و فروش محصول با مفهومی به نام Cost Plus تعریف می‌شود. به عنوان مثال قیمت مواد اولیه، اجاره کارگاه یا کارخانه تولیدی، نرخ مالیات، هزینه‌های آب و برق و گاز و دستمزد کارکنان و تعداد آن‌ها و در نهایت سود کارخانه‌دار از جمله تاثیرگذارترین عوامل در قیمت نهایی یک محصول هستند.

در صنعت خودرو هم از این شیوه قیمت گذاری استفاده شده و قیمت خودروها متناسب با آن تعیین می‌شود. به عبارت بهتر قیمت تمام‌شده یک خودروی داخلی با توجه به تامین مواد اولیه، هزینه‌های تولید، دستمزد کارگران و سود تولیدکننده مشخص می‌شود. مواد اولیه هم که تا حد زیادی به دلار متکی هستند، بیشترین تاثیر را از تغییرات دلار می‌پذیرند.

تامین قطعات حلقه کلیدی زنجیره تغییر قیمت بازار خودروهای داخلی با دلار

اصلی‌ترین موضوع هنگام تولید خودرو، تامین قطعه است. مسئولیت تولید قطعات، بر عهده شرکت‌های تولید قطعه قرار دارد. در این کارخانه‌ها مواد اولیه‌ی مورد نیاز برای ساخت قطعه که شامل انواع فلزاتی چون مس، آلومینیوم، فولاد و دیگر محصولات پتروشیمی می‌شود، از خارج از کشور تامین می‌شود. در نتیجه افزایش نرخ ارز به طور مستقیم روی این مواد اولیه تاثیر می‌گذارد و به دنبال آن قیمت خودرو را بالا می‌برد.

یک نکته اینجا مطرح می‌شود که قطعه ساز قیمت خدماتی که به خودرو ساز ارائه می‌دهد را، با توجه به یک بازه‌ی سود یا ضرر تعریف می‌کند. بدین معنی که تا زمانی که قیمت‌ها در بازه مورد نظر قرار داشته باشد، قطعه ساز نباید قیمت بالاتری را به خودروساز ارائه دهد. اما به محض این که قیمت‌ها از بازه مورد نظر تجاوز کرد، قطعه ساز ناچار خواهد بود بازه سود و زیان خود را تغییر داده و در نتیجه قیمت قطعه‌ها را افزایش یا کاهش دهد. که در ماه‌های اخیر بیشتر شاهد روند افزایشی نرخ ارز و در نتیجه آن قیمت بازار خودروهای داخلی بوده‌ایم.

موضوع دیگری که وجود دارد این است که، به دلیل گسترده بودن دامنه کاری، شرکت‌های خودرو ساز مجبورند، با تعداد زیادی از قطعه سازان قرارداد ببندند. هر قطعه ساز نیز با توجه به زمینه کاری خود بازه متفاوتی را از سود و زیان ناشی از نوسانات ارز مشخص کرده است. در نتیجه یک تغییر کوچک در نرخ ارز می‌تواند تبدیل به یک موج بزرگ در جریان خودروسازی داخلی شده و به این ترتیب قیمت بازار خودروهای داخلی را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد.

آیا افزایش قیمت مواد اولیه تنها تاثیری است که نرخ ارز بر روی قیمت ماشین‌های داخلی دارد؟

هر جنسی که به کشور وارد می‌شود باید از گمرک عبور کند. شرکت‌های خودروساز و وارد کنندگان قطعات نیز، از این امر مستثنا نیستند و هنگام ورود قطعه باید با پرداخت تعرفه گمرکی کالای خود را به کشور وارد کنند. تعرفه گمرکی بر اساس نوسان نرخ دلار و ارزش کالا، تعیین می‌شود. گاهی اوقات هم علی رغم پرداخت تعرفه گمرکی، شرکت‌های گمرکی با ایجاد مشکل برای شرکت‌های خودروساز، مانع ترخیص کالا می‌شوند. همین امر باعث می‌شود که ارزش پولی اقلام خریداری‌شده به قولی رسوب کرده و از ارزش واقعی آن‌ها کاسته شود. علاوه بر این بانک مرکزی هم، همکاری لازم را جهت اعطای تسهیلات ارزی به خودروسازان و قطعه سازان ندارد.

از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند که طبق قانون چسبندگی قیمت‌ها، افزایش ناگهانی قیمت خودرو در پی افزایش قیمت ارز، به مذاق خودروسازان خوش آمده است. تا جایی که حتی باوجود کاهش قیمت ارز و به ویژه دلار، باز هم شاهد کاهش قیمت چندانی در قیمت بازار خودروهای داخلی نیستیم. درنتیجه نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که قیمت ماشین با همان شیبی که صعود کرد، کاهش یافته و به حالت قبلی بازگردد.

کلام آخر

بسیاری از قطعات موردنیاز خودروسازان از طریق واردات تامین شده و به طور مستقیم با نرخ ارز در ارتباط هستند. اما شاید بتوان گفت که در حال حاضر علت بالا بودن قیمت ماشین در بازار داخلی بالا بودن نرخ ارز نیست. به عبارت بهتر فعالان این حوزه که شیرینی افزایش قیمت و چند برابر شدن سرمایه خود را چشیده‌اند، قیمت‌ها را چسبنده کرده و درنتیجه باعث شده‌اند که اصطکاک در مسیر کاهش قیمت‌ها تا چند برابر افزایش پیدا کند.